Việt Nam khai thác nhôm tăng đột biến giữa cuộc đua cung ứng toàn cầu

Từng bị lu mờ bởi các kim loại quý như vàng và bạc, nhôm ngày càng được công nhận là nguồn tài nguyên quan trọng trong nền kinh tế hiện đại.

Nhẹ, có thể tái chế và có khả năng chống ăn mòn, nhôm ngày càng đóng vai trò quan trọng trong các ngành công nghiệp từ xây dựng và vận tải đến điện tử và năng lượng tái tạo.

Cơn sốt giá nhôm toàn cầu

Thị trường nhôm toàn cầu đang nóng lên với nhu cầu dự kiến ​​sẽ tăng 40% vào năm 2030, theo Viện Nhôm Quốc tế (IAI). Viện ước tính nhu cầu toàn cầu có thể vượt quá 119 triệu tấn hàng năm vào cuối thập kỷ này.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang chuyển dịch, các quốc gia có nguồn tài nguyên dồi dào và lợi thế chiến lược đang chuyển sang vị trí dẫn đầu và Việt Nam ngày càng được coi là một quốc gia đáng chú ý, các chuyên gia cho biết.

Giá cũng đang tăng mạnh. Tại Mỹ, giá nhôm đã tăng mạnh trong năm nay sau khi chính quyền Trump áp dụng mức thuế nhập khẩu 50%. Trên Sàn giao dịch kim loại Luân Đôn (LME), giá nhôm chuẩn toàn cầu đã tăng khoảng 17% kể từ mức thấp nhất trong tháng 4.

Các nhà phân tích cho rằng tình trạng thiếu nhôm toàn cầu đang diễn ra chủ yếu là do điều kiện nguồn cung thắt chặt. Trung Quốc, nhà sản xuất lớn nhất thế giới với hơn 50% sản lượng toàn cầu, đang duy trì mức trần sản xuất nghiêm ngặt là 45 triệu tấn mỗi năm.

Ở Châu Âu, nhiều nhà máy luyện nhôm đã buộc phải đóng cửa trong những năm gần đây do chi phí năng lượng tăng cao do hậu quả của cuộc xung đột Nga-Ukraine. Đồng thời, sản lượng tăng ở Ấn Độ và Indonesia cho đến nay vẫn chưa thể thu hẹp khoảng cách nguồn cung.

Phản ánh những áp lực này, giá nhôm chuẩn LME đã tăng khoảng 17% kể từ tháng 4 năm 2025, gần đây đã vượt mức 2.700 USD/tấn. Các nhà phân tích thị trường dự báo giá có thể tăng cao hơn nữa, có khả năng vượt mốc 3.000 USD/tấn vào năm 2026.

Cơ hội hiếm có cho Việt Nam

Khi nhu cầu nhôm toàn cầu tiếp tục tăng, Việt Nam đang nổi lên như một nhà cung cấp chiến lược, được hỗ trợ bởi một trong những trữ lượng bauxite lớn nhất thế giới.

Cả nước có trữ lượng ước tính khoảng 5,8 tỷ tấn bauxite, phần lớn nằm ở Tây Nguyên. Các nhà phân tích thị trường cho rằng nguồn tài nguyên dồi dào này giúp Việt Nam trở thành quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngành công nghiệp nhôm sơ cấp và alumina mạnh mẽ.

Theo quy hoạch khoáng sản quốc gia giai đoạn 2021–30, Việt Nam đặt mục tiêu sản lượng hàng năm là 114–118 triệu tấn bauxite, 11,6–18,6 triệu tấn alumina và 120.000–150.000 tấn nhôm nguyên sinh mỗi năm. Sau năm 2030, nước này có kế hoạch tăng sản lượng nhôm sơ cấp lên 225.000–245.000 tấn mỗi năm.

Hiệp hội Nhôm định hình Việt Nam (VAA) cho biết ngành nhôm của nước này đã mở rộng đáng kể trong thập kỷ qua, với số lượng nhà máy, công suất sản xuất và tổng sản lượng đều tăng gấp đôi.

Năm 2024, tổng sản lượng tất cả các loại nhôm đạt gần 1,5 triệu tấn, trị giá 4,2 tỷ USD, tăng 14,5% so với năm 2023. Thị trường nhôm trong nước dự kiến ​​sẽ tăng lên 4,53 tỷ USD vào năm 2025.

Phát biểu tại hội nghị gần đây về ngành nhôm Việt Nam, ông Vũ Văn Phú, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Thư ký VAA cho biết, ngành này đứng trước cơ hội lớn để tăng trưởng đột phá nhưng vẫn còn những thách thức đáng kể.

Hưởng ứng nhận xét của Phú, ông Trương Minh Hải, Chủ tịch Tập đoàn Nam Hải và EuroHa, chỉ ra rằng năng lực tài chính yếu, thiếu công nhân lành nghề, công nghệ lạc hậu và phạm vi sản phẩm hạn chế là những trở ngại lớn đối với ngành nhôm Việt Nam.

Hải cho biết ngành này đang chịu áp lực ngày càng tăng trong việc chuyển đổi sang sản xuất xanh và áp dụng các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), tuy nhiên nhiều doanh nghiệp vẫn thiếu hướng dẫn rõ ràng, nguồn tài trợ và nhân sự công nghệ cao trong các lĩnh vực như luyện kim, số hóa và quản lý khí thải.

Ông nói thêm rằng ngành này cũng gặp khó khăn trong việc sản xuất nhôm chất lượng cao và vẫn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu thô nhập khẩu. Tình trạng dư thừa công suất ở một số phân khúc sản xuất vẫn tồn tại trong nhiều năm mà không có giải pháp hiệu quả.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp nhôm Việt Nam có kiến ​​thức hạn chế về luật thương mại quốc tế, ít kinh nghiệm về thủ tục xuất nhập khẩu và gặp khó khăn khi tiếp cận các thị trường tiêu chuẩn cao, theo ông Hải.

Xúc tiến thương mại và tham gia các triển lãm toàn cầu cũng vẫn còn nhiều thách thức vì hầu hết các doanh nghiệp đều có quy mô vừa và nhỏ với nguồn lực hạn chế.

Để giúp các công ty nhôm trong nước vượt qua những trở ngại này, Phú nhấn mạnh sự cần thiết phải đẩy nhanh quá trình chuyển đổi kỹ thuật số, thúc đẩy sản xuất xanh, triển khai quản lý ESG và đảm bảo sự ổn định về chất lượng sản phẩm.

Ông cũng kêu gọi xây dựng một thương hiệu nhôm Việt mạnh có khả năng thay thế hàng nhập khẩu và cạnh tranh trên trường toàn cầu.

Đồng thời, Phú đề xuất một loạt điều chỉnh chính sách để hỗ trợ ngành, bao gồm giảm VAT, cắt giảm 5% thuế xuất khẩu, ban hành hướng dẫn rõ ràng về ESG, mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng xanh, tăng cường tiếp cận thị trường, tận dụng các hiệp định thương mại tự do và áp dụng các phương pháp hay nhất từ ​​các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài./.VNA